Aktualności
.jpg)
Archiwum Naukowe gromadzi, zabezpiecza i udostępnia dla celów badawczych materiał archiwalny z merytorycznej działalności Muzeum oraz poznańskich instytucji muzealnych i towarzystw naukowych, z których się wywodzi. Zasoby archiwum stanowi głównie dokumentacja z odkryć wykopaliskowych dokonywanych od połowy XIX wieku na obszarze Wielkopolski oraz terenach ościennych, służąca badaczom archeologii i dziedzin pokrewnych do rozmaitych badań naukowych, opracowań i publikacji. Znaczną część zbiorów tworzy korespondencja urzędowa o dużej wartości historycznej, wnosząca wiele interesujących wiadomości do dziejów zainteresowań starożytniczych, historii archeologii oraz konserwatorstwa archeologicznego w Poznaniu i w Wielkopolsce.
Godziny otwarcia:
wtorek - piątek godz. 10.00-15.00
poniedziałek - nieczynne
w lipcu i sierpniu czynne w ograniczonym zakresie
Archiwum Naukowe i jego zbiory
Archiwum Naukowe Muzeum Archeologicznego w Poznaniu posiada jeden z największych i najstarszych w Polsce zasobów dokumentacji archeologicznej oraz archiwaliów dotyczących dziejów archeologii Wielkopolski. Bogactwo tego zasobu jest odbiciem długoletniej i wielostronnej działalności naszego muzeum, a także aktywności poznańskich instytucji muzealnych i towarzystw naukowych, po których odziedziczyliśmy zbiory i przejęliśmy nad nimi opiekę konserwatorską.
Systematyczne gromadzenie dokumentacji archeologicznej rozpoczęto już w drugiej połowie XIX wieku w ramach utworzonego w 1857 roku Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego i zorganizowanego przy nim Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich, znanego później pod nazwą Muzeum Mielżyńskich. Archiwum Naukowe jako jednostka wyodrębniona w strukturze muzeum działa od połowy lat pięćdziesiątych XX wieku. W 1959 roku weszło w skład Działu Dokumentacyjnego, który z czasem nazwany został Działem Inwentaryzacyjnym. W latach sześćdziesiątych dokonano podstawowej inwentaryzacji zbiorów, przyporządkowując poszczególne dokumenty archiwalne do założonych wówczas teczek miejscowości. Początkowo teczki te, zgodnie z obowiązującą strukturą terytorialną, ułożone zostały według powiatów, a następnie, wraz z reformą administracyjną w 1975 roku, dostosowano je do nowego podziału: województwo-gmina. W 1983 roku Archiwum Naukowe, wraz z częściową restrukturyzacją wewnętrzną muzeum i wyodrębnieniem się samodzielnego stanowiska Głównego Inwentaryzatora, podporządkowane zostało Działowi Dokumentacji i Informacji Naukowej i w takiej podległości organizacyjnej funkcjonuje do dzisiaj. U progu XXI wieku podjęto prace zmierzające do unowocześnienia archiwum, co spowodowane było rozwojem technologii cyfrowej i potrzebą dostosowania się metod archiwizacji do standardów archiwów europejskich. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, utworzono w ramach działu archiwum zasobów cyfrowych, którego celem jest zgromadzenie, zabezpieczenie, a także udostępnienie na nośnikach cyfrowych zasobu archiwalnego muzeum.
Zbiory archiwum stanowi głównie dokumentacja z odkryć wykopaliskowych na obszarze Wielkopolski, terenach do niej przyległych oraz częściowo w różnych innych rejonach kraju – wszędzie tam, gdzie aktywne było poznańskie Muzeum Archeologiczne. Przechowywana dokumentacja służy badaczom archeologii i dziedzin pokrewnych do rozmaitych badań naukowych i projektów popularyzatorskich. Znaczną część zasobu tworzy korespondencja urzędowa o dużej wartości historycznej, wnosząca wiele cennych wiadomości do dziejów zainteresowań starożytniczych, historii archeologii oraz konserwatorstwa archeologicznego w Poznaniu i w Wielkopolsce. Z muzealnego archiwum korzystają archeolodzy, historycy, historycy sztuki, a także liczni regionaliści. Nierzadko odwiedzają je też badacze z innych krajów, a zwłaszcza z Niemiec. W oparciu o nią powstaje sporo publikacji, które wydawane są zarówno przez Muzeum Archeologiczne jak i różne ośrodki badawcze i wydawnictwa naukowe w kraju i za granicą.
Muzealne zbiory archiwalne podzielone są na dziesięć kategorii. Zasadniczą grupę, liczącą około ¾ zasobu, tworzą uporządkowane w układzie terytorialnym (województwo – gmina) teczki miejscowości. Zawierają one tzw. polową dokumentację archeologiczną (sprawozdania z badań, inwentarze, dzienniki badań), dokumentację konserwatorską (zgłoszenia o przypadkowym odkryciu, karty rejestracyjne stanowisk, decyzje o wpisaniu do rejestru zabytków) a także różnego rodzaju notatki i luźne zapiski, korespondencję, wyciągi z literatury, notatki prasowe i nadbitki publikowanych materiałów. Archiwalia te uzupełniają złożone w tubach plany wykopaliskowe i rysunki zabytków archeologicznych.
Drugą grupę zbiorów stanowią archiwalia dotyczące dziejów archeologii poznańskiej. Zawierają one cenne zapiski na temat początków archeologii i muzealnictwa archeologicznego w Polsce, działalności Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, wcześniejszych instytucji i towarzystw archeologicznych poprzedzających jego powstanie, a także historii rozmaitych placówek archeologicznych i muzealnych na terenie Poznania i Wielkopolski. Dokumentację tą tworzą następujące akta:
* korespondencja pruska dotycząca ochrony zabytków z lat 1822-1918,
* akta Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego i Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich (później Muzeum im. Mielżyńskich) z lat 1857-1935.
* akta Historische Gesellschaft für die Provinz Posen (HG) z lat 1885-1894,
* akta Provinzialmuseum z lat 1894-1902/1904,
* akta Kaiser Friedrich Museum (KFM) z lat 1904-1918,
* akta Muzeum Wielkopolskiego (MW) z lat 1919-1939,
* akta Landesamt für Vorgeschichte (LfV) i innych instytucji z lat 1939-1945,
* akta Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego z lat 1949-1953,
* akta Muzeum Prehistorycznego/Archeologicznego po 1945 roku
Z tą grupą dokumentacji ściśle związana jest trzecia grupa archiwaliów, na którą składają się zbiory prywatne tj. niekompletne spuścizny po wybitnych archeologach, pracownikach Muzeum Archeologicznego oraz uczonych innych dyscyplin związanych z archeologią. Należą do nich głównie rękopisy różnych opracowań naukowych, notatki, katalogi, fiszki itp., a także akta osobowe.
Czwartą grupę archiwaliów tworzą tzw. materiały konserwatorskie, pochodzące z bieżących bądź niedawno zakończonych badań archeologicznych, prowadzonych na terenie Wielkopolski. Należą do niej głównie kopie sprawozdań, dzienników i inwentarzy polowych oraz plany i rysunki z rozmaitych prac wykopaliskowych. Jest to dokumentacja zastrzeżona, z której korzystanie wymaga zgody autorów badań.
Zasadniczy zbiór archiwaliów, znajdujący się w zasobach Archiwum Naukowego uzupełniają ponadto: dokumentacja Archeologicznego Zdjęcia Polski z terenu województwa wielkopolskiego, zawierająca kartograficzny rejestr stanowisk archeologicznych w ujęciu chronologiczno-kulturowym; archiwalia Działu Wystaw i Edukacji (scenariusze wystaw, korespondencja w sprawie organizacji ekspozycji, protokoły zdawczo-odbiorcze eksponatów, sprawozdania z działalności działu oraz księgi pamiątkowe wystaw); archiwum depozytów, w skład której wchodzi dokumentacja archeologiczna przekazana z różnych instytucji w formie depozytu do Archiwum Naukowego MAP; zbiory archiwum pracowni archeologicznych pozyskane po zlikwidowanych (głównie prywatnych) firmach archeologicznych oraz materiały kartograficzne z końca XIX i XX wieku, wśród których szczególną uwagę zasługuje zbiór unikalnych map i planów miasta Poznania z okresu przedwojennego, międzywojennego oraz lat 50-tych ubiegłego stulecia.
Osobną grupę archiwaliów w zbiorach Muzeum stanowi dokumentacja fotograficzna znajdująca się w wydzielonym archiwum fotograficznym. Tworzy ją m.in. unikalna w skali kraju bogata kolekcja negatywów na szkle, dokumentująca początki archeologii na ziemiach polskich, działalność naukową i konserwatorską Muzeum Archeologicznego oraz poznańskich instytucji muzealnych i różnych towarzystw kulturalnych Poznania i Wielkopolski. Zbiór ten posiada przede wszystkim ogromną wartość poznawczą, historyczną i archiwalną. Służy archeologom, historykom archeologii oraz badaczom dziedzin pokrewnych do rozmaitych opracowań i projektów naukowych, zwłaszcza poświęconych dziejom najstarszych odkryć archeologicznych oraz życiu i działalności pierwszych prehistoryków. Jest to jedna z nielicznych, zachowanych w Polsce, kolekcji szklanych negatywów o specyficznej tematyce archeologicznej, obrazujących czasy kształtowania się i rozwoju archeologii jako dyscypliny naukowej.
OCHRONA DANYCH OSOBOWYCH (RODO)
